Prawo unijne

TK kontra TSUE. Wyścig z czasem w sporze o KRS.

Krajowa Rada Sądownictwa : spór TK i TSUEKolejna odsłona sporu władza sądownicza a władza ustawodawcza i wykonawcza w Polsce.W narożnikach oczywiście nasz Trybunał Konstytucyjny oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. TK kontra TSUE tym razem prowadzą wyścig z czasem w sporze o Krajową Radę Sądownictwa.  TSUE wyznaczył rozprawę w połączonych sprawach C-585/18, C-624/18 i C-625/18  na 19 marca 2019r. z kolei  TK  wyda wyrok w sprawie  o sygnaturze K 12/18  już 14 marca.    Połączone sprawy przed TSUE to pytania prejudycjalne Sądu Najwyższego, który ma wątpliwości czy znowelizowana ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa jest zgodna z prawem unijnym, z kolei  Trybunał Konstytucyjny będzie orzekał czy  nowelizacja  tej ustawy jest zgodna z Konstytucją. Wyrok wyda na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, która uważa, że nowelizacja  nie jest zgodna z naszą ustawą zasadniczą.

CO W USTAWIE O KRAJOWEJ RADZIE SĄDOWNICTWA KWESTIONUJE SĄD NAJWYŻSZY  ?

 W zasadzie we wszystkich  3  wypadkach (czyli sprawach o sygnaturze C-585/18, C-624/18  oraz C-625/18) Sąd Najwyższy ma wątpliwości czy znowelizowane przepisy  ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa (KRS)  nie są aby sprzeczne z art. 2 i  19 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE)  oraz art. 47 Karty Praw Podstawowych (KPP).

O art.19 TUE pisałam już wielokrotnie przy okazji omawiania „ ustrojowego” sporu na ile  UE może ingerować w suwerenność Polski (można sobie poczytać o  tym tutaj, tutaj, tutaj i również tutaj). Zgodnie z tym przepisem, państwa członkowskie UE muszą ustanowić środki niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem Unii. Innymi słowy w art. 19 sformułowano unijną zasadę ochrony prawnej. Z kolei w art. 2 TUE wskazano wartości na jakich opiera się Unia. Jedną z nich jest zasada państwa prawnego (o niej też już pisałam na przykład tutaj). Wreszcie art. 47 Karty Praw Podstawowych UE sformułował zasadę, że każdy obywatel UE ma prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu.  Sąd Najwyższy ma  wątpliwości czy unijna zasada państwa prawnego, skutecznej ochrony prawnej i wreszcie prawo do dostępu do  bezstronnego sądu są w Polsce zagwarantowane po nowelizacji ustawy o KRS oraz utworzeniu Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami sędziów wszystkich sądów  powołuje  Prezydent  na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Kłopot  w tym, że zdaniem SN Krajowa Rada Sądownictwa po nowelizacji ustawy już nie stoi na straży niezależności sądów. I  tutaj  musimy powiedzieć sobie szczerze, że Sąd Najwyższy  o tym przesądził  nie czekając na wyrok Trybunału Konstytucyjnego czy TSUE. W pytaniach prejudycjalnych po prostu stwierdził, że nie uważa już Krajowej Rady Sądownictwa za organ który może stać na straży niezależności sądów. Zdaniem SN, Rada  jest zależna od władzy ustawodawczej i wykonawczej, a to oznacza, że wszystkie jej rekomendacje na stanowiska sędziowskie też  nie są niezależne włącznie  rekomendacjami na sędziów Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego czyli idąc tym tropem również sędziowie powołani  przez Prezydenta na podstawie rekomendacji KRS  nie dają gwarancji niezawisłości sądów. A skoro tak, to znaczy, że unijne zasady zasada państwa prawnego, skutecznej ochrony prawnej i wreszcie prawo do dostępu do bezstronnego sądu nie są zagwarantowane.

 Poniżej, dla przykładu  kopiuję fragment  pytania prejudycjalnego w sprawie C-624/18:

W przypadku powołania sędziów do orzekania w komórce organizacyjnej właściwej w świetle prawa krajowego do rozpoznania wniesionego środka prawnego, czy art. 267 TFUE akapit 3 w związku z art. 19 ust. 1 i art. 2 TUE oraz art. 47 karty praw podstawowych należy interpretować w ten sposób, że utworzona od podstaw izba sądu ostatniej instancji państwa członkowskiego – właściwa do rozpoznania sprawy sędziego sądu krajowego w pierwszej i drugiej instancji – w której mają orzekać wyłącznie sędziowie wybrani przez organ krajowy mający stać na straży niezależności sądów (Krajowa Rada Sądownictwa), który z uwagi na ustrojowy model jego ukształtowania oraz sposób działania nie daje rękojmi niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej, jest sądem niezależnym i niezawisłym w rozumieniu prawa Unii Europejskiej?”

Jak widać, SN już przesądził w samym pytaniu , że KRS  nie daje  rękojmi niezależności  od władzy ustawodawczej i wykonawczej. I tutaj  powstaje pytanie: czy Sąd Najwyższy jest  uprawniony  do wyrażania tego  typu ocen? I w jakim zakresie są one wiążące? Pamiętajmy, że ustawa o KRS, jaka by nie była, wciąż  obowiązuje a sędziowie Sądu Najwyższego podlegają  ustawom i Konstytucji.

CO KRAJOWA RADA SĄDOWNICTWA UWAŻA ZA NIEZGODNE Z KONSTYTUCJĄ W USTAWIE O KRS?Krajowa Rada Sądownictwa zakłada rękawice bokserskie

Krajowa Rada Sądownictwa zaskarżyła przepisy znowelizowanej  ustawy o KRS do TK.  Uzasadnienie skargi jest obszerne, ale sprowadza się do tego, że zdaniem KRS  po  nowelizacji ustawy Rada  nie jest już niezależna. Zastrzeżenia  budzą przepisy dotyczące odwołań od uchwał Rady: kompetencje SN w sprawie tych odwołań zostały bardzo mocno okrojone na rzecz Naczelnego Sądu Administracyjnego, a w niektórych wypadkach  odwołania w ogóle nie przysługują, jak  na przykład od uchwały Rady o przeniesieniu sędziego w stan spoczynku.  Emocje  budzi szczególnie sposób  wyboru członków Krajowej Rady Sądownictwa, ponieważ znowelizowany art. 9a ustawy o KRS  stwierdza, że wyboru 15  członków  Rady dokonuje Sejm  spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i wojskowych.   Dotychczas tych 15 członków rad wybieranych spośród sędziów wybierał samorząd sędziowski czyli odpowiednio: Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego wybierało 2 członków spośród sędziów SN, Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wspólnie z przedstawicielami zgromadzeń ogólnych wojewódzkich sądów administracyjnych wybierało 2 członków Rady spośród sędziów sądów administracyjnych,  natomiast  zebrania przedstawicieli zebrań sądów  apelacyjnych sądów   okręgowych wybierały spośród siebie kolejnych 8 członków rady, zaś ostatni z 15 członków  był sędzia wojskowy  wybierany przez Zgromadzenie Sędziów Sądów Wojskowych.

Teraz tych 15 sędziów – członków Rady będzie wybierał Sejm, co zdaniem Krajowej Rady Sądownictwa  jest absolutnie niezgodne z  Konstytucją, bo  stanowi zamach władzy ustawodawczej na niezależność władzy sądowniczej  oraz niezawisłość sędziów.

NOWELIZACJA USTAWY O KRS SPRZECZNA Z KONSTYTUCJĄ? CO NA TO KONSTYTUCJA.

Nowelizacja ustawy o KRS jednak sprzeczna z Konstytucją?Patrząc trzeźwo na sytuację, jak dla mnie można znaleźć argumenty i za i przeciw  niezgodności nowelizacji z Konstytucją.  Za tym, że nowelizacja jest sprzeczna z Konstytucją- faktycznie, rola samorządu sędziowskiego w wyborze  tych  15 członków  Rady została mocno ograniczona. Sędziowie  (w grupach, po co najmniej 25)  wciąż  mają możliwość  zgłaszania kandydatów na członków Rady, tyle, że nie są jedynym podmiotem, który ma takie uprawnienia, bo sędziów- kandydatów do Rady mogą też zgłaszać  grupy co najmniej 2000 pełnoletnich, polskich obywateli. Z   tym, że wyboru kandydatów spośród  tych zgłoszonych  dokonują już  kluby poselskie. Każdy po nie więcej  niż 9  kandydatów  spośród tych zgłoszonych. Tryb zgłaszania i wyboru kandydatów spośród zgłoszonych kandydatur jest opisany w art. 11a- 11e ustawy (włącznie z kandydatami na potrzebnymi na ponowne obsadzenie stanowiska członka Rady). Ale ostatecznego wyboru kandydatów  dokonuje Sejm.

Argumenty przeciw  uznaniu  nowelizacji za niezgodną z Konstytucją   można znaleźć w samej Konstytucji. Oto co nasza ustawa zasadnicza mówi na temat składu KRS:

„Art. 187 [Skład Krajowej Rady Sądownictwa]

  1. Krajowa Rada Sądownictwa składa się z:

 1)Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej,

 2)piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych,

 4)czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów.

  1. Krajowa Rada Sądownictwa wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących.
  2. Kadencja wybranych członków Krajowej Rady Sądownictwa trwa cztery lata.
  3. Ustrój, zakres działania i tryb pracy Krajowej Rady Sądownictwa oraz sposób wyboru jej członków określa ustawa.”

Konstytucja nakazuje tylko bezwzględnie  by 15 członków KRS  było wybieranych spośród sędziów, ale sam sposób wybory członków KRS określa  już ustawa.  W naszej Konstytucji nie znajdziemy przepisu , który mówi, kto ma zgłaszać kandydatów  na tych 15 członków i  kto ma ich wybierać. Konstytucja stawia tylko jeden warunek: 15 członków KRS ma być sędziami i ten warunek zachowuje nowelizacja.  Żeby uniknąć wątpliwości, pozostali członkowie Rady, poza tymi 15 , pozostaje bez zmian.

Reasumując: patrząc obiektywnie  jest to  bardzo ocenne, a Trybunał Konstytucyjny będzie tak naprawdę rozstrzygał wyrokiem  gdzie leżą  granice niezależności władz sądowniczej  i ustawodawczej. TK  musi rozstrzygnąć w jakim zakresie ustawodawca może wpływać na  sposób wyboru członków KRS korzystając ze swojego  uprawnienia w Konstytucji.

WIEŚCI Z OSTATNIEJ CHWILI, CZYLI OGŁOSZENIE WYROKU TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO ODROCZONE DO 25 MARCA

Kończę ten wpis już 14 marca po południu. Miał  być wyrok TK , a tu niespodzianka. Odroczenie  terminu publicznego ogłoszenia orzeczenia do 25 marca 2019 r. godz. 12:00. Czyli  jednak Trybunał Sprawiedliwości UE  będzie orzekał pierwszy. Czekam z niecierpliwością, tym bardziej, że powody odroczenia  zaplanowanego na dziś publicznego ogłoszenia wyroku  TK są co najmniej zastanawiające.pytania, pytania, pytania?

Przewodnicząca składu sędziowskiego i jednocześnie prezes TK  ogłaszając postanowienie o odroczeniu odwołała się do jakiegoś tajemniczego pisma. Poniżej cytuję jej wypowiedź:

Do mnie, jako prezesa, wpłynął wniosek jednego z sędziów Trybunału Konstytucyjnego, wniosek poza jakimikolwiek procedurami, wniosek zmierzający do tego, aby skład orzekający podjął określone czynności w ramach orzekania. Dla składu orzekającego była to sytuacja zupełnie zaskakująca”.

No, sytuacje rodem z filmów Hitchcocka.

Pozdrawiam, Prawstoria

Powiązane artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button